De stand van zaken rond de energieprijzen

Consumentenvertrouwen wankelt vanwege woekerende inflatie

Consumenten zien hun koopkracht verdampen door de sterk oplopende inflatie. Vaste lasten als boodschappen, energie en brandstof zijn zo opgelopen dat dit hun financiële situatie dusdanig aantast dat grote uitgaven zullen worden uitgesteld of zelfs helemaal worden vermeden. Dit collectieve pessimisme beïnvloed het bestedingspatroon en hiermee ook de economische groei.

Gezien de afhankelijkheid van Russisch aardgas is het risico op een recessie in Europa’s grootste economie, Duitsland, flink toegenomen. Doordat de gastoevoer afgelopen week fors is gedaald heeft de overheid de eerste alarmfase uitgeroepen. Alarmfase twee lijkt momenteel binnen enkele weken te worden uitgeroepen.  De kans dat de Duitse industrie hierdoor gedwongen wordt om op korte termijn hun productie af te schakelen vanwege gas tekorten lijkt steeds waarschijnlijker. Met uiteraard verregaande economische implicaties.

Aardgas: "Geen Russisch roulette met leveringszekerheid aardgas"

Deze uitspraak deed een kamerlid bij het afkondigen van de eerste alarmfase over de gasmarkt. Nederland, Duitsland en Oostenrijk hebben inmiddels besloten om kolencentrales weer volop te laten draaien om zo de vraag naar aardgas voor elektriciteitsproductie zoveel mogelijk te ontzien en meer over te houden om de Europese gasbuffers de komende maanden te vullen.  

De situatie op de Europese gasmarkt is uiterst kritisch nadat Rusland vorige week de gasleveringen via Nordstream met 60% heeft gereduceerd. De prijs voor aardgas voor leveringsjaar 2023 spoot omhoog en noteert op dit moment boven de 97 €/MWh. Het hoogste niveau ooit sinds de handel in dit contract werd afgetrapt in 2018. De totale Russische gasexport naar Europa heeft het laagste niveau bereikt in zeker een decennia.  

Het afsluiten van contractpartijen in Polen, Bulgarije, Finland, Denemarken en Nederland was zorgelijk, echter niet direct kritisch voor het Europese gassysteem. Het gezamenlijke volume was circa 20% van de totale Russische gasexporten. Echter nu ook de grote Duitse, Italiaanse en Franse importeurs niet meer de hoeveelheden aardgas ontvangen wat ze nomineren, wordt het wel erg spannend of Europa nog in staat zal zijn om de gasbergingen te vullen. Of spannender nog of gedurende aanstaande winter wel aan de vraag kan worden voldaan.             

Gasleveranties zijn een onlosmakelijk onderdeel geworden van het (economisch) conflict met Rusland. Rusland heeft zelfs gedreigd de gaskraan volledig dicht te draaien, “ons product, onze regels” werd er gezegd. Onzekerheid op de gasmarkt zal naar verwachting nog maanden kunnen aanhouden en de prijsontwikkeling in haar greep houden. Nieuwe hoogterecords liggen voor de hand, helemaal als de toevoer nog verder wegvalt of volledig stil komt te liggen. Vandaag waarschuwde het IEA dat Europa serieus rekening moet houden met een complete Russische exportstop.

Elektriciteit: Kolenprijzen 25% hoger na bekendmaking noodplannen

Het zal geen verrassing zijn maar de recente noodmaatregelen en het opnieuw opstarten van veel kolencentrales om de leveringszekerheid te waarborgen, heeft de prijs van kolen fors doen opveren. Daarbovenop komt dat vanaf augustus Europa geen Russische kolen meer mag importen vanwege de afgesproken sancties. In 2019 haalde Europa maar liefst 47% van haar kolen uit Rusland. Dat betreffen dus enorme volumes die nu elders geïmporteerd dienen te worden en op een markt die al redelijk krap was.  

Circa 20% van de Europese elektriciteitsproductie komt uit aardgas, voor Nederland ligt dit percentage 2,5 keer hoger. Het zou fijn zijn wanner we in deze tijden een extra beroep konden doen op bijvoorbeeld kerncentrales en waterkracht. Zoals eerder vermeld is de beschikbaarheid van Franse kerncentrales momenteel bijzonder laag, 51%. Helaas kunnen we ook op niks extra rekenen qua waterkracht. De waterreservoirs in Noorwegen en in de Alpenlanden staan op het laagste niveau in jaren. 

Gezien de krappe aanbodsituatie lijkt er ook relatief weinig ruimte voor lagere elektriciteitsprijzen. Nog verder oplopende brandstofprijzen kunnen uiteraard de elektriciteitsprijzen nog verder opstuwen. Vooral als de dagen weer wat korter worden zal de productie uit zonnepanelen afnemen, iets was de afgelopen maanden de elektriciteitsprijzen enigszins heeft tempert op de zonnige dagen.