Magazines | Noord-Limburg Business nr 2 2007

‘Goed advies is cruciaal’

Bedrijfsopvolging blijkt een onderwerp waar veel over te vertellen valt, zo bleek uit eerdere bijeenkomsten die we organiseerden. Vandaar dat ook het forum van Noord Limburg Business editie twee in het teken stond van overdracht in het MKB. Acht ervaringsdeskundigen waaronder accountants, bankiers en ondernemers, gaven gehoor aan onze uitnodiging om samen te komen te Venlo, in hotel De Bovenste Molen om precies te zijn. Dit sfeervolle hotel, dat onlangs nog een opknapbeurt heeft gehad, stelde speciaal voor deze bijeenkomst zijn vergaderfaciliteiten ter beschikking.

| | noord limburg | BUSINESS|

| forum | Bedrijfsovername | mei 2007 |

Deelnemers

Geert van Wylick, ex-eigenaar van Van Wylick Packaging én Box Serve, vertelt vanuit zijn eigen ervaring wat er allemaal komt kijken bij een overdracht. Ook zijn opvolger Mike Noldus is van de partij; als ‘groentje’ moet hij de kar de komende dertig jaar gaan trekken. Naast Van Wylick heeft Remie Huijs plaatsgenomen. Hij is als advocaat verbonden aan Vlaminckx & Sanders advocaten en notarissen te Venlo en in die hoedanigheid begeleidt hij zowel kopers als verkopers van ondernemingen. Ook accountantskantoor Contour is vertegenwoordigd in de persoon van Ton Joosten, een van de zes vennoten. De accountant is immers niet alleen de financiële rechterhand van een ondernemer, hij is steeds meer de persoonlijk adviseur en sparringpartner. De laatste plaats aan de linkerzijde wordt ingenomen door Peet Tijssen, notaris bij Rivierdael Notarissen.

Het gezelschap vanmiddag bestaat verder uit Peter Joosten, Jacques Jetten en Victor Weijs. Eerstgenoemde is actief bij de ING Bank regio Limburg - Noord. Potentiële kopers kloppen regelmatig aan bij de bank voor bedrijfsfinanciering. Juist vanwege die facilitaire en adviserende rol is zijn bijdrage waardevol. Jacques Jetten is directeur bij Aeternus Bedrijfsopvolging en is dagelijks bezig met het begeleiden van overnametrajecten. Aeternus is verder actief in bedrijfsfinanciering en waardebepaling. En tot slot Victor Weijs: directeur van ‘De Wandelende Coach Peel & Maas’, een adviesorgaan voor het MKB. Weijs is gespecialiseerd in familiebedrijven.

Traject

Na een korte introductieronde beginnen we met een analyse van de vraag waarom een overnametraject vaak meerdere jaren in beslag neemt. En dat, terwijl slechts weinig ondernemers op tijd beginnen met het ‘verkoopklaar’ maken van hun bedrijf. Tijssen bijt het spits af: “Je moet als bedrijf een traject uitzetten waarin alle ins en outs aan de orde komen. Denk aan juridische aspecten, zeggenschap, fiscale voorwaarden en dergelijke. Twee jaar is volgens mij wel echt nodig om een overname goed te laten verlopen, maar een termijn van jaren langer is nog beter.” Tafelgenoot Weijs ziet nog liever een termijn van niet minder dan tien jaar om toe te werken naar de nieuwe situatie: “Het is vooral belangrijk dat de organisatie transparant gemaakt wordt nog voordat hij ‘in de verkoop gaat’. En daarom acht ik een termijn van een jaar of tien helemaal niet gek; in de praktijk blijkt dat ondernemers de boel nogal eens voor zich uit schuiven.”

Ook externe factoren spelen een rol bij overname, zo blijkt uit de discussie. Je kan als ondernemer nog zo mooi plannen; economische omstandigheden heb je nooit in de hand. Jetten vertelt: “Aan de ene kant wil je continuïteit maar aan de andere kant wil je ook een goede prijs voor je bedrijf. Stel dat je alles tot in de puntjes hebt geregeld in een langlopend traject, maar de prijs is op dat moment ongunstig, wat doe je dan? Ook omgekeerd heb je te maken met die keuze; een plotselinge verkoop is goed voor de portemonnee maar kan een gevaar zijn voor de continuïteit.”

Continuïteit

Dat laatste aspect, continuïteit, is volgens de forumdeelnemers belangrijker dan een dikke verkoopsom. Het bedrijf was immers jarenlang spil in de dagelijkse praktijk. Ondernemers beschouwen hun bedrijf vaak als het kindje, het meest dierbare wat er is. Ook na pensionering vinden ze het belangrijk dat de activiteiten doorgaan. Dit geldt misschien nog wel in hogere mate voor familiebedrijven. Ervaringsdeskundige en ex-ondernemer Van Wylick: “In mijn geval is de zaak overgedragen aan een derde partij die geen familie is. Het is nu zijn bedrijf en als er problemen zijn is hij de aangewezen man, al blijf ik een oogje in het zeil houden. In een familiesfeer is dat ook zo. Ik denk dat het goed is als ouders de eerste tijd betrokken blijven bij het reilen en zeilen van de onderneming. Mocht er dan wat misgaan, dan kunnen ze nog ingrijpen. De overnemer blijft de eindverantwoordelijke en dus de beslisser.”

De opvolger, Mike Noldus, haakt in op zijn verhaal: “Ik ben jong en soms misschien nog wat overambitieus. Het is dan goed als er iemand meekijkt die zo af en toe op de rem trapt. Iemand met een realistische kijk op de dingen.

Toen ik erin stapte, heb ik ook duidelijk aangegeven dat ik wilde dat Geert nog een tijdje ‘stand by’ zou staan. Gelukkig hebben wij allebei goede adviseurs gehad en zijn alle afspraken duidelijk op papier gezet. Volgens mij ligt dat bij families wel iets gevoeliger.” Ton Joosten knikt instemmend: “Harde afspraken maken is essentieel, maar moeilijker als het om de vader en de zoon gaat. Wie bepaalt wat? Je moet de tekortkomingen bespreekbaar durven maken, anders krijg je daar veel later problemen mee. Het is niet eenvoudig om hardop te zeggen dat je eigen zoon niet beschikt over de juiste capaciteiten, terwijl dat essentiële vraagstukken zijn.”

Volgens Remie Huijs manifesteert het emotionele aspect zich niet alleen bij de verkoop van familiebedrijven. Huijs: “Ik maak het regelmatig mee dat ex-eigenaren nog een poosje blijven rondlopen en als het ware ‘over het graf heen regeren’. De nieuwe eigenaar ergert zich daaraan terwijl de voormalig eigenaar zich verbaasd afvraagt waar de nieuwe man mee bezig is. Daar moet je dus duidelijke afspraken over maken. Wat dat betreft zijn er geen fundamentele verschillen tussen familiebedrijven en reguliere overnames.” Volgens Peter Joosten van de ING Bank ligt in een verkooptraject het zwaartepunt primair bij de verkoper: “Het maakt dan niet uit of het familie of extern is; de rol van de verkoper is essentieel. Hij moet vooraf een duidelijk beeld hebben over de koers, de nieuwe eigenaar en de voorwaarden. Dat voorkomt frictie en teleurstelling achteraf. Als de verkoper het verkooptraject helder voor ogen heeft dan vereenvoudigt dit het financieringstraject voor de koper.”

Jacques Jetten (Aeternus)

“Kijk bij het kopen en verkopen naast de sterke en zwakke kanten van het bedrijf, vooral naar kansen en bedreigingen in de toekomst. Als verkoper mag je de ogen niet sluiten voor zaken als brancheontwikkelingen, noodzakelijke of kansrijke investeringen en toe- of afname van concurrentie. De inschatting van al die aspecten is de basis voor de prijs die je als koper wil betalen en de vraagprijs voor de verkoper.”

De Gouden Tip:

| mei 2007 | Bedrijfsovername | forum |

Mike Noldus

(Atlas Packaging Group)

“Vanuit mijn ervaring zou ik kopers aanraden om een aantal goede adviseurs om zich heen te verzamelen. En dat bedoel ik dan in de meest brede zin van het woord. Accountants, juridische experts, begeleiders etc. Je staat een stuk sterker met een goed team achter je.”

Ton Joosten (Contour)

“Zowel koper als verkoper moeten streven naar een situatie zonder financiële betrokkenheid van de verkoper; dit biedt de meeste ondernemingsvrijheid voor de voortzetter. Bij familieovernames bestaat de mogelijkheid om te werken met creatieve oplossingen. Met name op het fiscale vlak is veel mogelijk, als je maar tijdig begint met herstructureren.”

| BUSINESS | noord limburg | |

Peet Tijssen

(Rivierdael Notarissen)

“Tegen de nieuwe koper zou ik zeggen dat hij niet meteen gouden bergen moet verwachten. Je koopt een bedrijf waar je dag en nacht voor moet werken. Ik merk dat jonge ondernemers soms nogal hoge verwachtingen hebben.”

Geert van Wylick (ex-eigenaar

Van Wylick Packaging BV)

“De verkoopprijs zou ondergeschikt moeten zijn aan de continuïteit en de kwaliteit van de opvolging. Ga dus niet blind voor de hoofdprijs. Verder is mijn tip dat vooral de laatste drie jaar voor de overname cruciaal zijn. In die periode worden de belangrijke beslissingen genomen.”

Victor Weijs

(De wandelende coach)

“Neem ruim te tijd om de zaak transparant te maken, vooral in familiesfeer. Je moet als verkoper, maar ook als koper goed communiceren over wensen en verwachtingen. Dit ‘smeerproces’ is cruciaal in het overnametraject.”

Remie Huijs

(Vlaminckx & Sanders)

“Koop en verkoop van bedrijven is specialistenwerk. Schakel dan ook specialisten in op de verschillende terreinen. Specialisten kennen de markt en weten wat er moet gebeuren, waardoor tijd en geld wordt bespaard. Juist omdat er zoveel bij komt kijken, is er een grote kans op fouten met desastreuze gevolgen wanneer de overname niet professioneel wordt begeleid.”

Peter Joosten

(ING Bank Noord Limburg)

“Ik zou de verkoper aanraden om de nieuwe man of vrouw tegen zichzelf te beschermen. In de praktijk nemen steeds jongere bedrijfsleiders of managers het bedrijf over met de daarbij behorende ervaring. Hij is in deze de meest kwetsbare partij en moet vaak nog ervaring opdoen op de overige disciplines in het bedrijf. Met name op het financiële gebied ontbreekt in de regel nog de juiste kennis en ervaring. Geef zo iemand de tijd om zich in te werken in de materie.”

delen: