Handelsmonitor peilt exportverwachtingen ondernemers

Handelsmonitor peilt exportverwachtingen ondernemers

Een wereld te winnen

De Handelsmonitor van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) biedt jaarlijks inzicht in trends en ontwikkelingen op het gebied van export. De meest recente editie verscheen begin maart 2025. Trumps beleid wierp zijn schaduw vooruit bij de internationale verwachtingen van ondernemers. Terecht, naar nu blijkt.

De Handelsmonitor 2024 beschrijft de gevolgen van geopolitieke en macro-economische ontwik-kelingen voor internationaal actieve Nederlandse bedrijven. Vragen die ondernemers eerder stelden aan RVO vormden samen met kwalitatief voor-onderzoek de basis voor een enqu?te die werd ingevuld door 962 respondenten.

Bekende belemmeringen

Van de ondervraagde ondernemers ervaart 46% een negatieve impact van het huidige economi-sche klimaat op hun internationale activiteiten. Ruim een kwart merkt geen gevolgen, terwijl 13% juist positieve effecten signaleert. Deze percenta-ges liggen in lijn met de cijfers uit 2023.

De belemmeringen zijn bekend: prijs- en loonstij-gingen, personeelstekorten, grondstofschaarste en hogere rente. Transport- en energiekosten blijven een structurele uitdaging, al is de impact hiervan licht afgenomen.

Vertrouwen houdt stand

Ondanks deze knelpunten groeide de export voor 45% van de bedrijven. Bij 27% bleef de export stabiel, bij 19% nam deze af. Daarmee is sprake van een lichte verbetering ten opzichte van 2023, toen 42% een groei meldde. Ook het vertrouwen blijft onverminderd groot: 79% verwacht een ver-dere exportgroei, vergelijkbaar met het sentiment in 2023.

nummer 2 | Mei 2025 | Noord-limburg Business

Legio bedreigingen

Of dat optimisme terecht is, hangt sterk af van hoe geopolitieke en beleidsmatige risico's zich ontwikkelen. Ondernemers noemen onder meer sancties, (import)heffingen, oorlogen, striktere EU-regelgeving, nationaal duurzaamheidsbeleid en de economische situatie in Duitsland als moge-lijke belemmeringen. Ook de herverkiezing van Donald Trump maakt veel ondernemers bezorgd. Terecht, zoals we nu weten.

Oekra?ne en Midden-Oosten

Voor het eerst sinds het begin van de oorlog in Oekra?ne is het percentage ondernemers dat negatieve gevolgen hiervan ervaart, gedaald tot onder de 50%. In 2024 noemt 43% negatieve impact terwijl dat in de twee voorgaande jaren ruim boven de 60% lag.

Ondanks de escalatie van het conflict in het Midden-Oosten bleef het percentage onderne-mers dat negatieve gevolgen ondervond beperkt: 23% in 2024 tegenover 25% een jaar eerder. Wel veroorzaakten de Houthi-aanvallen hogere vrachttarieven doordat schepen noodgedwongen de langere route via Zuid-Afrika kozen.

What about Trump?

Toen het onderzoek plaatsvond, was Trump nog geen president. Maar zijn aanstaande terugkeer riep uiteenlopende verwachtingen op. 38% van de respondenten voorzag negatieve effecten op hun internationale activiteiten, vooral door ver-wachte protectionistische maatregelen zoals importheffingen. Ook zorgen over EU-handelsverdragen, NAVO-betrokkenheid en de oorlog in Oekra?ne speelden een rol. Ondernemers die actief zijn in Noord-Amerika waren beduidend pessimistischer dan collega's met een Europese focus.

Daarentegen verwacht 16% positieve effecten van Trumps beleid, vooral vanwege zijn houding tegenover China en de oorlog in Oekra?ne.

Risico's beperken

Om risico's te beperken, onderzoekt een op de vijf ondervraagden de mogelijkheid om uit te breiden naar exportmarkten buiten de VS. Ook prijsaan-passingen en het gebruik van subsidies of financi?le steun worden genoemd. Andere strategie?n zijn het uitstellen van VS-gerelateerde investe-ringen, het verkleinen van de afhankelijkheid van Amerikaanse toeleveringske-tens en investeren in effici?ntie en marktinforma-tie. Een klein deel kiest voor een omgekeerde route en onderzoekt de mogelijkheid om pro-ductie (deels) naar de VS te verplaatsen.

Hinder door regels en procedures

De doelstelling om exportmarkten elders uit te breiden, zou een impuls kunnen geven aan de internationale handel binnen Europa. Die is al aanzienlijk. Bijna 89% van de respondenten is actief in de EU, 70% haalt de meeste omzet uit EU-landen. Toch ondervindt 62% hinder van uit-eenlopende administratieve eisen. Denk aan ver-schillen in regels voor grensoverschrijdend werk, productlabels, handleidingen of verpakkingen. Wet- en regelgeving blijken niet alleen complex, maar veranderen ook geregeld per lidstaat.

Urgentie stijgt

Buiten de EU speelt hetzelfde probleem. Daar geeft 64% aan last te hebben van complexe pro-cedures. Dat het verschil met EU-landen slechts twee procentpunten bedraagt, maakt duidelijk dat binnen Europa nog een wereld te winnen is.

De roep om eenvoudiger en eenduidiger regel-geving klinkt al jaren. De constatering dat onder-nemers binnen de EU nauwelijks minder hinder ervaren dan daarbuiten, onderstreept de urgen-tie. Zeker nu protectionisme wereldwijd toe-neemt en de onzekerheden rond handelsbeleid groot zijn, is er alle aanleiding voor Europa om de handelspositie van de eigen ondernemers structureel te versterken.

Foto: Shutterstock/Beketoff

Wet- en regelgeving blijken niet alleen complex, maar veranderen ook geregeld.

nummer 2 | Mei 2025 | Noord-limburg Business