Ooit moest je diep in de buidel tasten om je aan te sluiten bij een franchiseketen. Vooral binnen de retail en bij hotelketens is deze vorm van ondernemen al meer dan vijftig jaar actief in ons land. Nederland heeft een franchise-industrie die nog steeds groeit met opgeteld zo'n 900 formules. Reken uit dat zo'n 35.000 franchisevestigingen werk geven aan meer dan 400.000 medewerkers en je begrijpt waar de jaaromzet van ruim 40 miljard vandaan komt.
Tekst: Monica Rijpma | Foto's: Sfeerimpressie van de Franchise+ Beurs op vrijdag 11 en zaterdag 12 april 2025 in Hart van Holland
Er zijn al jaren grote Nederlandse spelers op de markt, zoals Jumbo en Primera, de laatste met meer dan 550 vestigingen. Primera ontstond ooit uit een samenwerking tussen partners uit de tabaksindustrie en een boekhandel. De uitbreiding met producten van de ander bleek voor elk een goede combinatie die het assortiment passend aanvulde. Min of meer alle franchiseformules geven ondersteuning bij operationele aanpak, inkoop en publiciteitsmateriaal. Je hebt de 'harde' formules waarbij locatie, assortiment en promotie zijn gebonden aan strikte afspraken. Bij soft franchise zijn die regels minder streng. In alle gevallen is er sprake van samenwerking tussen een franchisenemer en franchisegever op basis van een formule of concept. Als franchisenemer ben je zelfstandig ondernemer, maar je profiteert van de voordelen van de franchiseformule.
Bij sommige formules, zoals bij de bekende internationale fast food-merken is de instap prijzig en zijn er zelfs afspraken over hoeveel eigen kapitaal moet worden ingebracht. Bij de nieuwste trend van microfranchise is veel minder startkapitaal nodig.
Hybride vormen
Franchise speelde altijd al een grote rol in het straatbeeld van de Nederlandse winkelcentra, maar de laatste jaren is er een trend richting regionale ketens, microfranchise en hybride vormen waarbij een ondernemer zijn eigen zaak aansluit bij een groep. Er is een sterke opkomst van franchiseconcepten in educatie, gezondheid, wellness en thuiszorg. Van kapper tot boekhouder, zorgbutler en zelfs businessclubs; de startende ondernemer kan ervoor kiezen in te stappen bij een succesformule waarbij soms slechts een klein start kapitaal gemoeid is. Voor beginnende ondernemers is de steun van het netwerk net dat extra duwtje in de rug om de stap naar eigen-baas-zijn te maken.
Voorbeelden van een hybride businessmodel zijn Broodje Ben en Boomerang Business Collective. Broodje Ben geeft lokale ondernemers de kans om zonder veel restricties hun eigen broodjeszaak te starten. Inkoop, printwerk van menu's en zelfs digitale ondersteuning zijn deel van het concept. Boomerang Business Collective is een formule om ondernemers te helpen lokale gemeenschappen te verbinden en netwerken op te zetten. Bailine - een franchiseorganisatie gericht op gezondheid, gezond gewicht en welzijn - vraagt weinig startkapitaal om in te stappen. Sommige koffiebranders hebben een microfranchiseformule voor foodtrucks en regionaal franchiseconcept 't Zusje opende onlangs in Alkmaar haar veertigste vestiging.
De focus van ondersteuning voor franchisehouders is verschoven naar voordelen op gebied van digitale oplossingen, zoals AI-gestuurde klantenservice en een geautomatiseerd bestelproces. Andere trends zijn duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Duurzaamheid
Anne & Max heeft een softformule voor hun koffie- en lunchcafés. De organisatie was runner-up voor de franchisetrofee. Hun missie koppelt gastvrijheid en een huiskamersfeer aan verantwoord inkopen, ecobewust ondernemen en menu's met zuurdesembrood en vegan maaltijden. Bagels & Beans is een andere keten die zich richt op biologische en duurzame producten, met een sterke focus op milieuvriendelijke verpakkingen en verantwoorde inkoop. Ekoplaza is een biologische supermarktketen die plasticvrije initiatieven doorvoert en zich inzet voor duurzame landbouw en eerlijke handel. Domino's Pizza werkt aan verduurzaming door elektrische bezorgscooters en energiezuinige ovens te gebruiken.
Wet franchise
Om de relatie tussen de franchisegevers en franchisenemers meer evenwichtig te maken, ging in 2021 de Wet franchise van kracht. Met deze wet worden de afspraken tussen franchisegever en franchisenemer beter beschermd. Deze wet wordt uiterlijk op 1 januari 2026 geëvalueerd. Bij de leveranciers aan de franchisesector is behalve boekhouding ook legaal advies een specialisatie. Kernbegrippen bij juridisch advies zijn zaken als transparantie, overlegverplichtingen en instemmingsrecht. Dat zijn zaken die in de wet van 2021 werden verankerd.
Zelf aan de slag
Via de NFV en vakbladen zoals Franchise+ en de Nederlandse Franchise Gids kunnen nieuwkomers alle informatie krijgen over een franchise starten of een bestaande locatie overnemen. Netwerken met anderen in de sector gebeurt vooral via de verenigingen en op de landelijke franchisebeurzen.
Bezoek voor inspiratie de Nationale Franchise Beurs op 3 en 4 oktober 2025 in Evenementenhal Gorinchem. Deze beurs is een samenwerking van Hallo Franchise, De Franchise Adviseur en De Nationale Franchise Gids.
.gif)
.gif)
.gif)
